4IN LOVE MODEL เป็นนวัตกรรมการพัฒนารูปแบบการมีส่วนร่วมจัดการศึกษาเพื่อส่งเสริมคุณลักษณะและพฤติกรรมด้านสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนตามแนวคิดการมีส่วนร่วม ผศ.ดร.จินตวีร์ เกษมศุข เพื่อสร้างและพัฒนากลไกในการจัดการศึกษาร่วมกันระหว่างภาครัฐ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ภาคเอกชน และภาคประชาสังคม เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะและพฤติกรรมด้านสิ่งแวดล้อมของนักเรียนด้วยการมีจิตอาสา มีความรักเอื้ออาทรต่อบุคคลในครอบครัวและชุมชนของตนเองและ เพื่อพัฒนาให้โรงเรียนมีนวัตกรรมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ตามขั้นตอน 1) ร่วมคิด ศึกษาค้นคว้า 2) ร่วมวางแผน นโยบาย กิจกรรม 3) ร่วมตัดสินใจและปฏิบัติ 4) ร่วมควบคุม ติดตาม และประเมินผล ซึ่งมีรายละเอียด ดังนี้
- IN1 Instigate ส่งเสริมให้คิด
เป็นการระดมสมองสู่การบริหารงานตามหลักธรรมาภิบาลหลักความมีส่วนร่วม หมายถึง การระเบิดจากข้างในส่งเสริมให้คิดการวางแผนการดําเนินงานอย่างรอบคอบครอบคลุมถึงการกําหนดหัวข้อที่ต้องการปรับปรุงเปลี่ยนแปลง ซึ่งรวมถึงการพัฒนาสิ่งใหม่ๆ การแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติงาน
- IN2 Invent สร้างสรรค์ให้ทํา
การลงมือปฏิบัติและมีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงตามทางเลือกที่ได้กําหนดไว้ในขั้นตอนการวางแผน ซึ่งในขั้นตอนนี้ต้องมีการตรวจสอบระหว่างการปฏิบัติด้วยว่าได้ดําเนินไปในทิศทางที่ตั้งใจหรือไม่ เพื่อทําการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงให้เป็นไปตามแผนการที่ได้วางไว้ เป็นการสร้างความรู้ ความเข้าใจกับบุคลากรทุกฝ่ายเพื่อนําการพัฒนารูปแบบการมีส่วนร่วมจัดการศึกษาเพื่อส่งเสริมคุณลักษณะและพฤติกรรมด้านสิ่งแวดล้อม
- IN3 Involve ส่วนร่วมประเมินผล ปรับปรุง
ร่วมช่วยกันประเมินผลปรับปรุงเปลี่ยนแปลง เพื่อให้ทราบว่า ในขั้นตอนการปฏิบัติงานสามารถบรรลุเป้าหมายหรือวัตถุประสงค์ที่ได้กําหนดไว้หรือไม่ แต่สิ่งสําคัญก็คือ ต้องรู้ว่าจะตรวจสอบอะไรบ้างและบ่อยครั้งแค่ไหน เพื่อให้ข้อมูลที่ได้จากการตรวจสอบเป็นประโยชน์สําหรับขั้นตอนถัดไป สุขใจ ชื่นชมกับผลงานที่เกิดขึ้นเป็นไปตามแผนที่วางไว้ หรือไม่เป็นไปตามแผนที่วางไว้ - L – Learning Resources แหล่งเรียนรู้IN4 Inherit สืบสาน ต่อยอด พัฒนาที่ยั่งยืน
การรวมพลังประสานความร่วมมือกับองค์กรในชุมชนให้ทํางานร่วมกับสถานศึกษาโดยเอาจุดแข็งและความพร้อมของบุคคลและทรัพยากรที่มีอยู่ในชุมชนมาสร้างสรรค์จนเกิดเป็นประโยชน์สูงสุดโดยมุ่งผลประโยชน์ของส่วนรวมเป็นสําคัญจากการใช้นวัตกรรมรูปแบบ “การพัฒนารูปแบบการมีส่วนร่วมจัดการศึกษาเพื่อส่งเสริมคุณลักษณะและพฤติกรรมด้านสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนด้วย 4IN LOVE Model” มาวิเคราะห์และสะท้อนผลการดําเนินงานตามสภาพจริงว่าบรรลุผลตามเป้าหมายที่กําหนดไว้ และสามารถประชาสัมพันธ์เพื่อเผยแพร่และขยายผลการดําเนินงานโรงเรียนและหน่วยงานอื่นๆ เพื่อพัฒนาสู่ความมีคุณภาพที่ยั่งยืนต่อไปแหล่งเรียนรู้นักเรียนมีแหล่งเรียนรู้นอกโรงเรียนเพิ่มมากขึ้นซึ่งแหล่งเรียนรู้คือสื่อที่ดีที่สุดในการเสริมสร้างจินตนาการและความคิดริเริ่มสร้างสรรค์เป็นแหล่งศึกษาตามอัธยาศัยเป็นแหล่งเรียนรู้ตลอดชีวิต เป็นแหล่งสร้างความรู้ ความคิด วิชาการและประสบการณ์เป็นแหล่งปลูกฝังคุณลักษณะและพฤติกรรมด้านสิ่งแวดล้อม เป็นแหล่งสร้างความคิดเกิดอาชีพใหม่สู่ความเป็นสากล เป็นแหล่งเสริมประสบการณ์ตรง เป็นแหล่งส่งเสริมมิตรภาพความสัมพันธ์ระหว่างคนในชุมชนหรือผู้เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น
- O – Organization องค์กรความร่วมมือ
มีบทบาทสําคัญในการเป็นแรงผลักดันช่วยผู้บริหารและครูให้ทํางานได้สําเร็จโรงเรียนได้มีการจัดการศึกษาให้ตรงตามความต้องการของชุมชน องค์กรความร่วมมือเป็นแหล่งผลิต พัฒนา อบรมและคัดเลือกสมาชิกที่ดีแก่ชุมชนและให้ชุมชนมีส่วนร่วมสนับสนุนโรงเรียนเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ตามเป้าหมายที่ตั้งไว้เพื่อให้สามารถจัดการศึกษาและเรียนรู้ได้ดียิ่งขึ้นทําให้เกิดความมีคุณลักษณะและพฤติกรรมด้านสิ่งแวดล้อมในระดับดีขึ้นไป - V Viewpoint ทัศนคติ คุณธรรมความดีงามของคุณลักษณะลักษณะนิสัย
นักเรียนเป็นผู้มีความดีงามทางจิตภาพเป็นคุณลักษณะที่อยู่ภายในตัวคนคือ ความดีงามในจิตใจ ซึ่งทําให้เคยชินประพฤติดี มีคุณธรรม เป็นคนมีความดีงามในจิตใจย่อมทําให้เคยชินประพฤติดีซึ่งจะส่งผลให้มีจริยธรรมจึงเป็นปัจจัยส่งเสริมให้มีจริยธรรมคือ เมื่อมีความดีงามในจิตใจก็ทําให้เคยชินประพฤติดี การประพฤติดีก็คือการมีจริยธรรม เช่น การช่วยเหลือเกื้อกูลด้านสิ่งแวดล้อม การละอายต่อการทิ้งขยะไม่เป็นที่ การมีความคิดสร้างสรรค์ในการนําขยะมาใช้ให้เกิดประโยชน์เพื่อลดภาวะโลกเดือด - E Environment สิ่งแวดล้อมที่ยั่งยืน
การใช้ทรัพยากรจากธรรมชาติที่มีอยู่อย่างจํากัดให้เกิดประโยชน์สูงสุดโดยที่ไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม แน่นอนว่าในปัจจุบันธุรกิจและอุตสาหกรรมต่างๆ สามารถดําเนินไปได้ด้วยทรัพยากรธรรมชาติเหล่านี้จึงจําเป็นที่ผู้ผลิตจําต้องคํานึงถึงความยั่งยืนในการใช้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์ได้อย่างสูงสุด โดยเฉพาะการหมุนเวียนพลังงานให้เกิดคุณค่าที่มากยิ่งขึ้น เพื่อความยั่งยืนของสิ่งแวดล้อมรวมถึงนักเรียนทํากิจกรรมและมีรายได้ตอบแทน ซึ่งการประกอบอาชีพจะต้องอยู่บนพื้นฐานที่สุจริตไม่ขัดต่อกฎหมายและหลักศีลธรรมอันดีงามของไทยโดยอาศัยแรงงาน ความรู้ ทักษะอุปกรณ์ เครื่องมือ และวิธีการที่แตกต่างกันไป เช่น การนําขวดพลาสติกใสมาขายให้กับธนาคารขยะ การทําแจกันจากขวดพลาสติก การทําพวงกุญแจ,จานรองแก้วจากฝาขวดพลาสติก การทําไม้กวาดจากขวดพลาสติก การพิมพ์ผ้าด้วยใบไม้ ฯลฯ
“4IN LOVE Model” ถือว่าเป็นนวัตกรรมที่น่าสนใจในบริบทของการส่งเสริมคุณลักษณะด้านสิ่งแวดล้อมผ่านการจัดการศึกษาแบบมีส่วนร่วม ซึ่งแสดงถึงความเป็นระบบที่ครอบคลุมและเชื่อมโยงทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และชุมชน โดยเฉพาะการสร้างความตระหนักรู้และปลูกฝังจิตอาสาในนักเรียน ซึ่งจะส่งผลให้เกิดผลลัพธ์ในระยะยาวทั้งในเชิงสิ่งแวดล้อมและการพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนในชุมชน
ผู้เขียน: นางสาวกฤตยณันฏ์ ขุ้ยศร
กราฟิกดีไซน์เนอร์: นายวราเทพ กระศิริ
